11.جاهلِ مقصّر و جاهلِ قاصر

 ملاك التفات داشتن و احتمال بطلان و شكِ در صحت و عدمِ صحت عمل است به اين معنى كه اگر كسى احتمالِ بطلانِ عمل خاصى را بدهد و در صحتِ آن شك داشته باشد و در عين حال سؤال نكند، جاهلِ مقصّر محسوب مى شود و معذور نيست امّا اگر التفات و توجه به جهل خود نداشته باشد و احتمال بطلان ندهد و عمل را صحيح بداند، جاهل قاصر محسوب مى شود و معذور است.(فاضل)[1]

 در هر عصر و زمانى تفسير و تبيين مصاديق جاهل قاصر ، به عرف همان عصر مربوط مى شود.(بهجت)[2]

[1] .فاضل، جامع المسائل، ج2، س33؛

[2] بهجت، استفتائات، ج1، س52.